ปืนใหญ่

ละติจูด 7.5557597277 , ลองจิจูด 99.6131042967

พิกัด

ตำบลทับเที่ยง อำเภออำเภอเมืองตรัง จังหวัดตรัง รหัสไปรษณีย์ 92000

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

แหล่งโบราณคดีทั้งที่ขุดค้นแล้ว และยังไม่ได้ขุดค้น โบราณวัตถุ

ความสำคัญ/ลักษณะ

       เมืองตรังเดิมเป็นเมืองหน้าด่านของนครศรีธรรมราช เมื่อพระบริรักษ์ภูเบศร์(น้อย) ดำรงตำแหน่งเป็นพระยานครศรีธรรมราชแล้ว ก็ลงมือพัฒนาเมืองตรังด้วยตนเองจนเจริญก้าวหน้า มีเรือต่างประเทศเข้ามาติดต่อค้าขายปีละมากๆ ด้านการทหารก็ปรับปรุงจนเป็นฐานทัพเรือที่มีเรือรบ เรือไล่ เข้าประจำการอยู่จำนวนมาก เพื่อใช้รักษาปากน้ำป้องกันศึกพม่าและโจรสลัดที่อาจจะมารุกราน นอกจากนั้นยังได้จัดหน่วยราชการพิเศษขึ้นในเมืองตรังซึ่งต่างไปจากเมืองนครศรีธรรมราช คือจัดกรมปืนให้มีหน้าที่ในการจัดหา สะสมตลอดจนรักษาปืนไว้ใช้ในราชการสงคราม ดังปรากฏในทำเนียบกรมการเมืองตรัง มีรายชื่อกรมการทำหน้าที่ในกรมปืนดังนี้

ขุนสิรินทร ถือศักดินา 400 กรมปืน ขันณรงค์ ถือศักดินา 300 กรมปืน ในรัชกาลที่ 3 พ.ศ. 2381 เกิดเหตุการณ์สำคัญ คือ หลานพระยาไทรบุรีชื่อตนกูมะหะหมัดสะอัด กับตนกูมะหะหมัดอาเกบ สมคบกับหวันหมาดหลีโจรสลัดซึ่งพำนักอยู่ที่เกาะยาว ยกพวกเข้าตีเมืองตรัง สตูล และปะเหลียน สามารถยึดครองเมืองตรังได้ระยะหนึ่ง จนกระทั่งทางเมืองนครศรีธรรมราชร่วมกับสงขลา ปราบปรามพวกก่อการและตีเมืองไทรบุรีได้ จึงขนเอาปืนใหญ่และอาวุธต่างๆ มาเก็บไว้ที่เมืองสงขลาและเมืองตรัง ปืนใหญ่เมืองตรังจึงมีที่มาหลายทาง

       พ.ศ. 2433 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จฯ มาเมืองตรัง ทรงบันทึกเรื่องปืนใหญ่ไว้ว่า

       … บ่ายโมงกลับมาลงเรือ เราลืมว่าถึงเรื่องปืนที่เห็น คือปืนเหล็กใหญ่ทิ้งอยู่ริมศาลเจ้า 4 กระบอก เป็นปืนใหญ่ที่มีโรงปลูกครอบไว้ ยังที่ด่านควนราชสีห์ ก็เห็นมีอยู่อีกหนึ่งโรงว่าเป็นปืนแต่ครั้งไปตีเมืองไทรได้เชลยมา เจ้าพระยานครฯ เอามาไว้ที่นี่ มีปืนทอง 2 กระบอกอยู่ที่บ้านข้าหลวง เป็นปืนสมเด็จเจ้าพระยาซื้อมาเมื่อครั้งจีนวุ่นวายที่ภูเก็ต

       เรื่องปืนทอง พบว่ามีการนำเข้ามาในเมืองตรังถึง 2 ครั้ง รวม 4 กระบอก แต่เหลือเพียง 2 กระบอก อยู่ที่หน้าสถานีตำรวจภูธรจังหวัดตรัง ปืนทั้ง 2 กระบอกมีรายละเอียดเกี่ยวกับบริษัทผู้ผลิต วันเดือนปีที่ผลิตประทับอยู่บนปืนด้วย คือ กระบอกที่ 1 น้ำหนัก 100 กิโลกรัม บริษัท Lefoy เป็นผู้สร้าง วิศวกรชื่อ Dovai สร้างเมื่อ 4 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1843 (พ.ศ. 2386) กระบอกที่ 2 น้ำหนัก 99 กิโลกรัม ผู้สร้างคือบริษัท Toulousi Mather สร้างในปี ค.ศ. 1838 (พ.ศ. 2381) ปืน 2 กระบอกนี้น่าจะเป็นชุดที่สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ซื้อมา

        นอกจากนั้นยังมีปืนใหญ่อีก 29 กระบอก เป็นปืนที่ทำด้วยเหล็กหล่อวางอยู่ตามสถานที่ต่างๆ ในจังหวัดตรัง เช่น บริเวณหน้าศาลากลาง ศาล บ้านพักผู้ว่าราชการจังหวัด หน้าสนามกีฬาเทศบาลจังหวัดตรัง บริเวณอนุสาวรีย์พระยารัษฎาฯ วัดกะพังสุรินทร์ หน้าที่ว่าการอำเภอกันตัง และหน้าสำนักงานหน่วยป้องกันรักษาป่าที่ ตง.7 อำเภอกันตัง เป็นต้น

       ยังมีปืนใหญ่ของจังหวัดตรังอีกจำนวนหนึ่ง ซึ่งทางหน่วยศิลปากรที่ 9 สงขลา นำไปไว้ที่ป้อมปากน้ำแหลมทราย จำนวน 17 กระบอก เมื่อคราวซ่อมป้อมนี้ใน พ.ศ. 2513

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

   ปืนใหญ่ในตรังปัจจุบัน  ถูกนำมาวางอยู่ตามสถานที่ต่างๆ ซึ่งบางครั้งอยู่ในมุมที่อาจจะมองเห็นได้ยาก มีอาคาร ต้นไม้บดบัง และบางจุดไม่ได้รับการดูแลเท่าที่ควร  ควรจัดให้มีป้ายบอกถึงประวัติ เพื่อเป็นแหล่งศึกษาของผู้ที่สนใจ

แก้ไขเมื่อ

2020-11-03