ปรางค์พลสงคราม

ละติจูด 15.3453821224 , ลองจิจูด 102.303474696

พิกัด

ตำบลพลสงคราม อำเภออำเภอโนนสูง จังหวัดนครราชสีมา รหัสไปรษณีย์ 30160

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

แหล่งโบราณคดีทั้งที่ขุดค้นแล้ว และยังไม่ได้ขุดค้น โบราณวัตถุ

ความสำคัญ/ลักษณะ

เป็นปรางค์ที่ยังเหลือสภาพพอให้มองเห็นเป็นรูปร่างก่อด้วยหินศิลาแลง อยู่ในสภาพชำรุดไม่มีรั้วกั้น ชาวบ้านไม่ค่อย สนใจทำนุบำรุงไม่มีการประกอบพิธีกรรมสภาพปัจจุบันพังทลายมากหน้าปรางค์มีบึงใหญ่ปรกะมาณ 50 ไร่ เรียกว่าสระเพลง

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

สภาพปัจจุบัน

          ปรางค์พลสงคราม ปัจจุบันตั้งอยู่ในเขตพื้นที่หมู่ที่ ๑ บ้านพลสงคราม ตำบลพงสงคราม อำเภอโนนสูง จังหวัดนครราชสีมา เป็นศาสนสถานในคติพุทธศาสนามหายาน ประเภทอโรคยศาล ได้รับการบูรณะเมื่อวันที่ ๒ มิถุนายน ถึง ๑๘ พฤศจิกายน ๒๕๔๖ โดยสำนักศิลปากรที่ ๑๒ นครราชสีมา กรมศิลปากร มีสภาพโดยทั่วไปค่อนข้างสมบูรณ์ เป็นปราสาทที่ก่อด้วยศิลาแลงและศิลาทรายประกอบไปด้วย ปราสาทประธาน ๑ หลังภายในห้องครรภคฤหะพบฐานประติมากรรมหินทรายด้านบนประดิษฐานเทวรูปจำลอง ๓ พระองค์ชาลาดำเนิน ๑ แห่ง ปรากฏหลุมเสาเรียงตามขอบของชาลาดำเนินซึ่งมีการขุดค้นพบเศษหลังคา กระเบื้องดินเผา และบราลีดินเผา บรรณาลัย ๑ แห่ง ภายในพบแท่นประดิษฐานรูปเคารพ ๑ ชิ้น ส่วนโคปุระพบแท่นประดิษฐานรูปเคารพ ๒ ชิ้น และมีกำแพงแก้วโดยรอบ ทางทิศใต้ของตัวปราสาทมีป้ายบอกประวัติความเป็นมาของปราสาทและวัตถุโบราณที่ขุดค้นพบปัจจุบันได้จัดเก็บที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพิมาย จังหวัดนครราชสีมา

การเปลี่ยนแปลง

          ปรางค์พลสงครามเดิมบริเวณโดยรอบมีหญ้าปกคลุมภายในโบราณสถาน มีวัชพืช และต้นไม้ขึ้นอยู่ประปราย แต่จะขึ้นหนาแน่นบริเวณตัวปราสาทประธานที่ถูกขุดทำลายพื้นภายในเป็นหลุมลงไปโคปุระ บรรณาลัยมีสภาพไม่สมบูรณ์ พื้นดินโดยรอบปรางค์ทับถมสูงกว่า ๑.๕๐ เมตร สภาพโดยทั่วไปของอโรคยาศาลค่อนข้างไม่สมบรูณ์ ปล่อยให้รกร้างและเสื่อมโทรม แต่ในปีพ.ศ. ๒๕๔๖-๒๕๕๒ มีการบูรณะซ่อมแซม และอนุรักษ์ตัวปราสาทโดยสำนักศิลปากรที่ ๑๒ นครราชสีมา กรมศิลปากร ในปัจจุบันสภาพปราสาทมีการเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมมาก มีการขุดค้น และขุดแต่งให้ตัวปราสาทให้มีสภาพสมบูรณ์ปรับแต่งพื้นที่ให้อยู่ในแนวฐานปราสาทเดิม บูรณะด้วยวิธีอนัสติโลซิส (Anastylosis)วัตถุโบราณที่ขุดค้นพบเช่น เศียรพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรประติมากรรมรูปเคารพหินทราย ๓ ชิ้น แม่พิมพ์พระตรีกายสำริดถอดพิมพ์จากแม่พิมพ์พุทธบูชาสำริดและนางปรัชญาปารมิตา เป็นต้น ได้จัดเก็บที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พิมาย จังหวัดนครราชสีมา ปัจจุบันปรางค์พลสงครามมีความสำคัญ คือ เป็นสถานที่ท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ และเป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ของชุมชนคือ บริเวณบาราย เป็นบ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวบ้านใช้ดื่มกินเพื่อให้สมปรารถนา

 ปัจจัยการเปลี่ยนแปลง

          ปรางค์พลสงคราม บ้านพลสงคราม ตำบลพลสงคราม อำเภอโนนสูง จังหวัดนครราชสีมา มีการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ดังนี้   

          ๑) ได้รับการบูรณะและอนุรักษ์ในปีพ.ศ. ๒๕๔๖ โดยสำนักศิลปากรที่ ๑๒ นครราชสีมา กรมศิลปากรเพื่อศึกษาถึงความสำคัญของปราสาทคติความเชื่อรวมทั้งโบราณวัตถุที่พบในปรางค์พลสงคราม

          ๒) โบราณวัตถุที่ขุดค้นพบทางสำนักศิลปากรที่ ๑๒ นครราชสีมา กรมศิลปากร ได้นำไปจัดเก็บและรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพิมาย จังหวัดนครราชสีมา

          ๓) ปรางค์พลสงครามปัจจุบันเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งของอำเภอโนนสูง เนื่องจากเป็นโบราณสานในพุทธศาสนาคติความเชื่อแบบมหายาน ประเภทอโรคยศาล ๑ ใน ๑๐๒ แห่งที่พระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ ทรงสร้างขึ้น

บทสรุป

          ปรางค์พลสงครามเป็นศาสนสถานในคติพุทธศาสนายมหายานประเภทอโรคยศาล สร้างในรัชสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ ราวพุทธศตวรรษที่ ๑๘ เป็นหนึ่งในอโรคยาศาล ๑๐๒ แห่ง สร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ให้ประชาชนขอพรจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และเพื่อเป็นสถานที่รักษาคนเจ็บป่วยทุกชนชั้น ภายในอโรคยศาลประกอบไปด้วย ปราสาทประธานที่ประดิษฐานพระไภษัชยคุรุไวฑูรยประภา และพระโพธิสัตว์บริวาล ชาลาดำเนินที่ทอดยาวจากโคปุระไปยังปราสาทประธาน บรรณาลัย ซึ่งเป็นที่ประดิษฐานของพระโพธิสัตว์อีกทั้งยังเป็นที่เก็บตำราต่าง ๆ มีกำแพงแก้วล้อมรอบตัวปราสาทมีโคปุระ ๑ แห่ง เชื่อมต่อเป็นประตูทางเข้าออก ซึ่งปรางค์พลสงครามได้ถูกทิ้งร้างตั้งแต่สมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ จนถึงปี พ.ศ. ๒๕๔๖จึงมีการขุดแต่งและบูรณะจากสำนักศิลปากรที่ ๑๒ นครราชสีมา กรมศิลปากร ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๖-๒๕๕๒ให้มีสภาพสมบูรณ์ วัตถุโบราณที่ขุดพบได้นำไปจัดแสดงที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพิมาย ซึ่งในปัจจุบันมีความสำคัญ คือ เป็นสถานที่ท่องเที่ยว และเป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ของชุมชน

แก้ไขเมื่อ

2022-08-08