พระนอนในวัดธรรมจักรเสมาราม

ละติจูด 14.9160559765 , ลองจิจูด 101.79339098

พิกัด

ตำบลเสมา อำเภออำเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา รหัสไปรษณีย์ 30170

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

แหล่งโบราณคดีทั้งที่ขุดค้นแล้ว และยังไม่ได้ขุดค้น โบราณวัตถุ

ความสำคัญ/ลักษณะ

พระนอนหรือพระพุทธในวัดธรรมจักรเสมาราม เป็นพระนอนหินทรายที่มีขนาดใหญ่ที่พบในประเทศไทย สร้างด้วยก้อนหินทรายแดงขนาดใหญ่หลายก้อนประกอบกันขึ้นตามแนวทิศเหนือ-ใต้ มีการสลักหินทรายให้เป็นรูปทรงพระนอน สภาพโดยรวมชำรุด ความยาวตลอดองค์พระนอนประมาณ 13.3 เมตร สูง 2.8 เมตร นอนตะแคงขวา พระเศียรหันไปทางทิศใต้ ผินพระพักตร์ไปทางทิศตะวันออก ส่วนพระพักตร์ประกอบด้วยด้วยหินทราย 4 แผ่นซ้อนกัน พระพักตร์ค่อนข้างเหลี่ยม พระขนงสลักเป็นสันนูนต่อกันเป็นปีกกา พระเนตรเหลือบต่ำลง พระนาสิกค่อนข้างกว้าง มุมพระโอษฐ์ชี้ขึ้นแย้มพระสรวล พระศกขมวดเป็นก้นหอยสภาพแตกชำรุด ด้านหลังพระเศียรสลักโกลนไว้อย่างคร่าว ๆ มีเฉพาะพระหัตถ์ที่รองรับพระเศียร ส่วนพระศอเป็นหินกลม เส้นผ่าศูนย์กลาง 90 เซนติเมตร พระวรกายประกอบด้วยหินทรายขนาดใหญ่ยาวตลอดเป็นแผ่นเดียวกัน (ปัจจุบันมีการคลุมผ้าคลุมส่วนพระวรกาย) ส่วนพระนาภีลงมาถึงข้อพระบาทแตกหักชำรุดส่วนพระบาททั้งสองข้างชิดติดเสมอกัน มีสภาพดีเป็นรูปพระบาทและฝ่าพระบาทชัดเจน มีการก่อแท่นอิฐหนุนส่วนพระขนอง (หลัง) องค์พระ รูปแบบศิลปะของพระพุทธไสยาสน์นี้คงได้รับอิทธิพลของศิลปะแบบทวารวดีปะปนกับศิลปะพื้นเมือง อายุราวพุทธศตวรรษที่ 15

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

สภาพปัจจุบัน

          พระพุทธไสยาสน์ศิลา ประดิษฐานอยู่ภายในวัดธรรมจักรเสมาราม ได้รับการขุดแต่งและบูรณะให้มีสภาพสมบูรณ์ อีกทั้งยังมีการสร้างอาคารขนาดใหญ่คลุมพระพุทธไสยาสน์ศิลาและแนวของฐานรากอาคารโบราณสถานเดิมไว้

          นอกจากนี้ยังมีการปรับสภาพพื้นที่โดยรอบให้เหมาะแก่การศึกษาเรียนรู้และการท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์อีกด้วย

การเปลี่ยนแปลง

          พระพุทธไสยาสน์ศิลาได้รับการบูรณะให้อยู่ในสภาพที่สมบูรณ์และการสร้างอาคารขนาดใหญ่คลุมไว้ อีกทั้งยังมีการปรับสภาพพื้นที่โดยรอบให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์

               

 ปัจจัยการเปลี่ยนแปลง

          ๑) กรมศิลปากรได้ทำการบูรณะให้โบราณสถานมีลักษณะที่สมบูรณ์ดังเดิม

          ๒) มีการปรับสภาพพื้นที่โดยรอบให้เหมาะแก่การศึกษาเรียนรู้และการท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์

บทสรุป

          พระนอนวัดธรรมจักรเสมาราม หรือพระพุทธไสยาสน์ศิลา ประดิษฐานอยู่ภายในวัดธรรมจักรเสมาราม อำเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา เป็นพระพุทธไสยาสน์ศิลาขนาดใหญ่ ยาวประมาณ ๑๑.๗๐ เมตร พระบาทยาวประมาณ ๑.๕๐ เมตร ศิลปะสมัยทวารวดี อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๒

          พระพุทธไสยาสน์ศิลา วัดธรรมจักรเสมาราม เป็นพระพุทธไสยาสน์สมัยทวารวดีที่มีขนาดใหญ่ที่สุด จากหลักฐานที่มีการขุดค้นพบ คือ ธรรมจักรศิลา ที่พบเพียงวงเดียวในภายตะวันออกเฉียงเหนือ ได้ค้นพบบริเวณใกล้กับเศียรของพระพุทธไสยาสน์ศิลาองค์นี้

      พระพุทธไสยาสน์ศิลา วัดธรรมจักรเสมาราม นับว่าเป็นที่ยึดเหนี่ยวทางจิตใจของชาวจังหวัดนครราชสีมา และยังเป็นสถานที่ศึกษาเรียนรู้และการท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ โดยเปิดให้ผู้คนเข้าไปสักการบูชา ซึ่งอยู่ภายใต้การดูแลรักษาของวัดธรรมจักรเสมาราม

แก้ไขเมื่อ

2021-08-31