ชุมชนโบราณบ้านปะเคียบ

ละติจูด 15.393223 , ลองจิจูด 103.033588

พิกัด

ตำบลปะเคียบ อำเภออำเภอคูเมือง จังหวัดบุรีรัมย์ รหัสไปรษณีย์ 31190

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

ชุมชนโบราณ เมืองโบราณ อุทยานประวัติศาสตร์

ความสำคัญ/ลักษณะ

     เมืองโบราณบ้านปะเคียบ เป็นชุมชนโบราณในบริเวณที่ราบลุ่มของลำน้ำมูลซึ่งเป็นลำน้ำสายหลักของพื้นที่ในแถบนี้ ลักษณะของคูน้ำคันดิน เป็นแบบที่มีเนินดิน ๒ - ๓ เนิน มีคูน้ำล้อมรอบและมีการสร้างคันดินโอบรอบอีก ชั้นหนึ่ง ลักษณะดังกล่าวจะพบได้ที่ชุมชนบ้านปะเคียบเพียงแห่งเดียว แสดงให้เห็นถึงวิวัฒนาการของผังชุมชนตั้งแต่ระยะแรกที่มีเพียงเนินดินเป็นที่อยู่อาศัย ต่อมาก็มีการขุดคูน้ำล้อมรอบ และในสมัยหลังสุดก็มีการสร้างคูคันดินเป็นกำแพงเมืองโอบรอบอีกชั้นหนึ่งเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า แต่การสร้างกำแพงดินแล้วเสร็จเพียงแค่ด้านตะวันตกและด้านใต้เท่านั้น หากว่าทำเสร็จแล้วผังของชุมชนแห่งนี้จะเป็นลักษณะเดียวกับผังเมืองร้อยเอ็ด และสุรินทร์ ทำให้สันนิษฐานได้ว่ามีการที่จะปรับปรุงให้ชุมชนบ้านปะเคียบเป็นเมืองขึ้นในสมัยลพบุรี ราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖-๑๘ นอกจากนี้บริเวณภายในชุมชนบ้านปะเคียบเองก็แสดงให้เห็นถึงวิวัฒนาการที่สอดคล้องกับลักษณะผังเมืองที่ได้กล่าวมาแล้วคือพบเนินดินที่จัดไว้เป็นบริเวณศักดิ์สิทธิ เป็นที่ฝังอัฐิคนตาย ซึ่งบรรจุไว้ในหม้อกระดูก ต่อมาบริเวณนี้ ได้กลายเป็นศาสนสถานทางพุทธศาสนา มีเสมาหินที่มีรูปสลักเป็นรูปสถูปและฐานกลีบบัว อันเป็นสัญลักษณ์ในทางพุทธศาสนา ปักอยู่หลายหลัก รวมทั้งมีชิ้นส่วนของธรณีประตูหินที่แสดงให้เห็นว่า เคยมีการสร้างอาคารในรูปของวิหารบนเนินนี้ด้วย นอกจากนี้ยังพบเศษโลหะสำริดที่หล่อเป็นรูป วงแหวนและชิ้นส่วนของเทวรูปและข้างในบริเวณนี้ด้วย อันแสดงให้เห็นว่าเป็นชุมชนที่มีพัฒนาการมาถึงสมัยทวารวดี และลพบุรี

ลักษณะพื้นที่

          ลักษณะเมืองรูปทรง เป็นวงกลมจำนวนชั้นของคูเมือง แบ่งเป็น 2 ชั้น คือคูเมืองด้านนอกมีลักษณะเป็นเสน ตะวันออกและตะวันตก ยาวประมาณ 800 เมตร ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางยาวประมาณ 700 เมตร คูน้ำ มีคูน้ำ ล้อมรอบ ระหว่างคูเมืองด้านนอกและด้านใน คันดิน มีคันดิน โบราณขนาดใหญ่ เดี๋ยวนี้ได้ถูกทําลายบ้าง โดยการสร้างถนนเข้าหมู่บ้าน เส้นทางคมนาคม บ้านปะเคียบอยู่ห่างจากแม่น้ำมูล 4 กม. และได้รับผลประโยชน์จากแม่น้ำ พอสมควร

          แหล่งที่ตั้ง บ้านปะเคียบเป็นเนินดินล้อมรอบด้วยพื้นนาที่ราบลุ่มห่างจากทางบุรีรัมย์ พุทไธสง 2 กิโลเมตร มีถนนเข้าออก มีคูเมืองล้อมรอบ

          หลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่พบ

          เมืองปะเคียบไม่มีปราสาทจะพบแผ่นศิลาเป็นใบเสมามีลวดลายแบบบัวคว่ำบัวหงาย จะพบมากที่ โบสถ์จำนวน 11 คู่ และกลางหมู่บ้านอีก 1 แผ่น ส่วนใหญ่จะพบวัตถุโบราณในบริเวณวัด 

          ประวัติชุมชน

          ประวัติหมู่บ้านปะเคียบ ตําบลปะเคียบ อําเภอคูเมือง จังหวัดบุรีรัมย์ เดิมหมู่บ้านนี้ชื่อว่า บ้านพับเพียบ” จะเปลี่ยนมาเป็นบ้านปะเคียบเมื่อไรไม่มีใครทราบ สันนิษฐานว่าคงจะเพี้ยนมาจากคําว่า “พับเพียบ” นั่นเอง

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

      สถาพพื้นที่ยังพบคูน้ำ ค่อนข้างสมบูรณ์ ใบเสมาที่พบที่วัดมีการนำมาวางรอบพระอุโบสถและเทปูนที่ฐาน และทางวัดได้ทำนิทรรศการให้ความรู้ถึงแหล่งที่มาของในเสมาหินไว้ในบริเวณพระอุโบสถ ชาวบ้านมีความตระหนักถึงมรดกที่เป็นสัญลักษณ์ของเมืองเก่าเป็นอย่างดี ทำให้เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านโบราณคดี และให้ความสำคัญในฐานะสิ่งศักดิ์สิทธิ์

แก้ไขเมื่อ

2021-09-14