วัดโพธิ์ศิลา (แหล่งโบราณคดีเสามาพันปี)

ละติจูด 15.686504 , ลองจิจูด 104.684421

พิกัด

ตำบลเปือย อำเภออำเภอลืออำนาจ จังหวัดอำนาจเจริญ รหัสไปรษณีย์ 37000

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

วัด วัดร้าง ศาสนสถาน

ความสำคัญ/ลักษณะ

วัดโพธิ์ศิลา ตั้งอยู่ที่บ้านเปือย หมู่ที่ 6 ตำบลเปือย อำเภอลืออำนาจ จังหวัดอำนาจเจริญ ตั้งเมื่อ พ.ศ. 2400 ที่ตั้งวัดมีต้นโพธิ์เป็นจำนวนมาก และใบเสมาหินเก่าแก่มาก จึงเรียกชื่อวัดว่า วัดโพธิ์ศิลา ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อ พ.ศ. 2428 ภายในบริเวณวัดมีเนินดินขนาดไม่ใหญ่นักปัจจุบันมีการลาดและเทพื้นด้วยปูนซิเมนต์บนเนินดินมีใบเสมาปักอยู่โดยปักเรียงเป็นแถวอย่างมีระเบียบส่วนใหญ่เป็นชิ้นส่วนที่ชำรุดแตกหักมีสภาพที่ค่อนข้างสมบูรณ์อยู่เพียง2ใบสลักลวดลายกลีบบัวที่ฐานส่วนใบสลักลายหม้อน้ำและยอดสถูปใบหนึ่งสลักลายรูปธรรมจักร ลักษณะเดียวกับที่พบที่วัดดงเฒ่าเก่าบ้านนาหมอม้า   ต.นาหมอม้า อ.เมืองและเมืองงิ้วบ้านชาด ต.เค็งใหญ่ อ.หัวตะพาน จ.อำนาจเจริญบางใบนำไปจัดแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติอุบลราชธานีใบเสมาเหล่านี้เป็นหลักฐานของวัฒนธรรมทวารวดีที่พบในภาคอีสานซึ่งอาจกำหนดอายุได้ในระหว่างพุทธศตวรรษที่ 13-15 วัดโพธิ์ศิลา มีแหล่งโบราณคดี "เสมาพันปี" สิ่งที่น่าสนใจในวัดคือใบเสมาสมัยทวาราวดีขนาดใหญ่ สร้างจากหินทรายขาว อายุประมาณ 1,000 ปี ราว พ.ศ. 1,200-1,300 ศิลปะขอมแบบไพรกเมง มีลักษณะเรียว ปลายแหลม คล้ายใบหอกป้าน ด้านล่างคอดส่วนฐานสลักลายดอกบัวบาน ใบเสมาเหนือแนวกลีบบัวสลัก แนวแกนเสมาคล้ายรูปสถูปจำลองหรือปลียอดสถูป ด้านล่างเป็นรูปหม้อน้ำตั้งซ้อนอยู่บนองค์ระฆังคว่ำ ถัดไปเป็นปล้อง มีแนวลวดลายบัวคั่นตรงกึ่งกลาง แกนเสมาสลักลายใบไม้ 3 แฉก หงายขึ้นรับลายดอกไม้ครึ่งดอก ในขอบวงโค้ง 3 วงเรียงต่อกันส่วนยอดเป็นพุ่มปลายแหลมเหมือนยอดธงมีอุบะห้อย ลวดลายกลีบบัว บนฐานเสมาได้รับอิทธิพลมาจากลายกลีบบัว ฐานพระพุทธรูปหรือธรรมจักรศิลปทวาราว ดีทางภาคกลางของประเทศไทย ส่วนลายดอกไม้ครึ่งดอกในวงโค้ง 3 วงที่เรียงต่อกันเป็นวงเดียวกันนั้นคล้ายคลึงกับ ลายดอกไม้ครึ่งดอกในวงโค้ง ที่ปรากฎอยู่บนฐานเทวดาซึ่งย่อตัวพนมมือ หันเข้าหาจุดกึ่งกลางของทับหลัง ซึ่งขุดพบที่บริเวณประตูด้านทิศตะวันออก ของปรางค์ทิศเหนือของปราสาทเขาน้อย สีชมพู อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้วขึ้นทะเบียนโบราณสถานเมื่อวันที่ 28 ธันวาคม 2545 เล่ม 119 ตอนพิเศษ 131ง สิ่งสำคัญได้แก่ เป็นใบเสมาแผ่นหินทรายขาวทรงใบหอก อายุราวพุทธศตวรรษ 12-13 ซึ่งนักวิชาการระบุว่าเป็นศิลปะขอมแบบไพรกเมง ที่วัดโพธิ์ศรีนี้ถือเป็นกลุ่มเสมากลุ่มที่ 1 และยังมีเสมากลุ่มที่ 2 ที่วัดป่าเรไร และกลุ่มที่ 3 ที่หลังโรงเรียนเปือยหัวดง

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

-

แก้ไขเมื่อ

2022-09-29