เมืองเก่าระยอง

ละติจูด 12.681208 , ลองจิจูด 101.275758

พิกัด

ตำบลท่าประดู่ อำเภออำเภอเมืองระยอง จังหวัดระยอง รหัสไปรษณีย์ 21000

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

เมืองเก่า เมืองประวัติศาสตร์

ความสำคัญ/ลักษณะ

ระยองเริ่มมีชื่อปรากฏในพงศาวดารเมื่อปี พ.ศ. 2113 ในรัชสมัยของสมเด็จพระมหาธรรมราชา สันนิษฐานว่าระยองน่าจะเป็นเมืองที่สร้างขึ้นในสมัยขอมคือ เมื่อประมาณ ปี พ.ศ. 1500 ซึ่งเป็นสมัยที่ขอมครอบครองอยู่ในดินแดนสุวรรณภูมิมีเมืองนครธมเป็นราชธานี ได้นำเอาอารยธรรมขอมเข้ามาสู่แคว้นทวารวดี น่าจะอนุมานได้ว่าขอมเป็นผู้สร้างเมืองระยองนี้ด้วย แต่ไม่ปรากฏแน่ชัดว่าสร้างขึ้นในสมัยใด สันนิษฐานจากหลักฐานทางโบราณคดีที่ได้พบ คือ ชิ้นส่วนหินสลักศิลปะขอมรูปต่าง ๆ ที่ปรากฏอยู่ที่บ้านดอน บ้านหนองเต่า ตำบลเชิงเนิน คูค่ายและซากศิลาแลง บ้านคลองยายล้ำ ตำบลบ้านค่าย อำเภอบ้านค่าย และสิ่งที่ทำให้ระยองมีการจารึกอีกครั้งคือ เมื่อพระเจ้าตากสินได้นำทัพจากอยุธยาตีฝ่าวงล้อมพม่าและได้เข้ามาตีเมืองระยองโดยพำนักที่วัดลุ่ม ส่วนเมืองเก่ามีหลักฐานทางโบราณคดีอยู่ด้วยกัน 2 แห่ง คือ ที่ตำบลบ้านเก่า (ปัจจุบันคือหมู่บ้านเก่า ตำบลตาขัน) อำเภอบ้านค่าย และติดต่อกับบริเวณบ้านดอน ตำบลหนองบัว (ปัจจุบันคือ ตำบลเชิงเนิน) เขตอำเภอเมืองระยองอีกแห่งหนึ่งตำบลบ้านเก่า อำเภอบ้านค่าย ปัจจุบันยังมีซากหินสลักรูปต่าง ๆ และศิลาแลงปรากฏให้เห็นอยู่ จากพัฒนาการของเมืองระยองที่สืบเนื่องตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ได้ส่งทอดมรดกทางวัฒนธรรมและสถาปัตยกรรม ทั้งที่ยังคงปรากฏหลักฐานและไม่ปรากฏหลักฐานในเขตเมืองเก่าระยอง มีลักษณะทางสถาปัตยกรรม ได้แก่ อาคารโบราณที่มีความสำคัญประเภท 1 ประกอบด้วย ศาสนสถานที่เป็นพุทธสถานทั้งนิกายเถรวาทและนิกายมหายาน ซึ่งได้รับอิทธิพลจากชาวจีนที่อพยพเข้ามาอยู่ในพื้นที่อาคารโบราณที่มีความสำคัญประเภท 2 อาคารโบราณที่มีความสำคัญรองลงมา ได้แก่ อาคารพักอาศัยและร้านค้าในย่านถนนยมจินดา ซึ่งมีรูปแบบของสถาปัตยกรรมที่โดดเด่นคือ กลุ่มอาคารชิโนโปรตุกีส และกลุ่มแถวอาคารแถวไม้สองชั้น กลุ่มอาคารเหล่านี้เป็นองค์ประกอบของเมืองที่มีคุณค่าทางสถาปัตยกรรม บอกเล่าเรื่องราวความเป็นมาของพื้นที่ด้านประวัติศาสตร์ เนื่องจากอาคารเหล่านี้เป็นตัวแทนของการบันทึกเรื่องราวทางสังคมและเศรษฐกิจในช่วงระยะเวลาหนึ่ง แม้ว่าในปัจจุบันย่านดังกล่าวจะมีความซบเซาลงเนื่องจากการพัฒนาของเมืองและโครงข่ายคมนาคมทางบกที่เข้ามาแทนการเดินทางทางน้ำ ปัจจุบันยังคงมีตึกแถวโบราณเหล่านี้หลงเหลืออยู่มาก และด้วยรูปแบบทางด้านสถาปัตยกรรมที่งดงาม และการรวมตัวของกลุ่มอาคารเป็นแนวอย่างชัดเจน ก่อให้เกิดทัศนียภาพของเมืองที่มีคุณค่าควรแก่การอนุรักษ์รายชื่อสถานที่สำคัญในเขตเมืองระยอง ในพื้นที่เมืองระยองไม่มีป้อมและคูเมือง ที่ปรากฏหลักฐานให้เห็นชัดเจน พบเพียงซากของกำแพงเมืองเก่าที่ยังหลงเหลืออยู่เพียงเล็กน้อยในปัจจุบันเท่านั้น โดยอยู่ภายในวัดโขดทิมธารามการตั้งถิ่นฐานของเมืองระยองมีแม่น้ำระยองเป็นเส้นทางคมนาคมทางน้ำที่สำคัญทั้งในระดับย่านและในระหว่างเมืองในกลุ่มเมืองที่พึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน จนกระทั่งเมืองระยองมีการตัดเส้นทางคมนาคมทางบกเส้นแรก คือ ถนนยมจินดา ซึ่งตั้งในแนวระนาบเดียวกับแม่น้ำระยอง และมีเส้นทางเชื่อมต่อจากท่าเรือบริเวณริมแม่น้ำระยองไปยังพื้นที่ด้านใน

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

1. ประกาศเขตพื้นที่เมืองเก่าระยอง เมื่อวันที่ 26 พฤษภาคม 2558

แก้ไขเมื่อ

2018-11-14