อาคารศาลารัฐบาลมณฑลราชบุรี

ละติจูด 13.5411400037 , ลองจิจูด 99.8182649665

พิกัด

ตำบลหน้าเมือง อำเภออำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

พิพิธภัณฑ์ สถาปัตยกรรม พระราชวัง

ความสำคัญ/ลักษณะ

อาคารศาลารัฐบาลมณฑลราชบุรี (บ้านสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์) ตั้งอยู่ที่ถนนวรเดช ริมฝั่งตะวันตกของแม่น้ำแม่กลอง ในเขตเทศบาลเมืองราชบุรี สันนิษฐานว่าสร้างก่อนปี พ.ศ. 2416 เพื่อเป็นบ้านพัก (จวน) ของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) ผู้สำเร็จราชการแผ่นดินในต้นรัชกาลที่ 5 เพราะเหตุว่าเมื่อสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ พ้นจากตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน เมื่อปี พ.ศ. 2416 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดำเนินทางชลมารคไปพระราชทานแผ่นสุพรรณบัฏจารึกตำแหน่ง “สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์” พร้อมด้วยเครื่องยศอย่างพระองค์เจ้าต่างกรม (เสลี่ยงงา กลด และดาบประดับพลอยลงยา) และโปรดเกล้าให้มีอำนาจสั่งการเด็ดขาดในราชการทุกอย่างทุกกรม รวมทั้งการสั่งประหารชีวิตผู้กระทำความผิดได้ที่บ้านพักหลังนี้ หลังจากที่สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์สิ้นชีวิตลงในปี พ.ศ. 2425 บ้านหลังนี้ก็ตกเป็นของหลวง และได้ใช้เป็นกองบัญชาการรัฐบาลมณฑลราชบุรี ตั้งแต่สมัยที่พระยาสุรพันธ์พิสุทธิ์ (เทศ บุนนาค) เป็นข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลราชบุรีคนแรกในปี พ.ศ. 2438 จนถึงปี พ.ศ. 2440 ได้โปรดเกล้าฯ ให้พระยาเพชรพิไสยศรีสวัสดิ์ (เทียน บุนนาค) มาเป็นผู้ว่าราชการเมืองราชบุรี จึงได้ย้ายที่ว่าการเมืองจากฝั่งตะวันออกของแม่น้ำแม่กลองมารวมกับศาลาว่าการมณฑล ซึ่งในช่วงนี้อาจมีการต่อเติมใต้ถุนชั้นล่างและอาคารด้านหลังจนกลายมาเป็นบ้านสองชั้น แล้วเรียกว่า “ศาลารัฐบาลมณฑลราชบุรี” ต่อมาในปี พ.ศ. 2465 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีการสร้างศาลารัฐบาลมณฑลราชบุรีหลังใหม่ (ปัจจุบันคือ อาคารพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติราชบุรี) บ้านหลังนี้จึงใช้เป็นจวนเจ้าเมืองราชบุรีแทน ต่อมาใช้เป็นที่ทำการของสมาคมส่งเสริมวัฒนธรรมหญิงราชบุรี ห้องสมุดประชาชนจังหวัดราชบุรี และปัจจุบันทางสำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ 1 ราชบุรี ได้ดำเนินการบูรณะซ่อมแซมบ้านสมเด็จเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ เมื่อปี พ.ศ. 2540 เพื่อใช้เป็นอาคารจัดนิทรรศการพิเศษของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติราชบุรี อาคารศาลารัฐบาลมณฑลราชบุรี ตั้งอยู่ในบริเวณเดียวกับอาคารศาลากลางจังหวัดราชบุรีหลังเก่า เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนสองชั้น หลังคาทรงปั้นหยาเครื่องไม้มุงกระเบื้องว่าว ด้านหน้ามีมุขยื่น มีเสาคอนกรีตทรงกลมที่มีลวดลายปูนปั้นประดับหัวเสาแบบกรีตรับมุขด้านบน ช่องหน้าต่างโค้งประดับด้วยเหล็กหล่อลวดลายพันธุ์พฤกษา พื้นคอนกรีตขัดผิวมันตีเส้น ผนังอาคารภายนอกระหว่างชั้นบนกับชั้นล่างมีลายบัวปูนปั้นแบ่งชั้นอาคาร ภายในอาคารกั้นเป็นห้อง ๆ มีช่องประตูหน้าต่างแบบบานพับ พื้นอาคารชั้นบนเป็นพื้นไม้เนื้อแข็งและไม้สัก ปัจจุบันอาคารศาลารัฐบาลมณฑลราชบุรีจัดเป็นแหล่งโบราณคดีสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ (รัชกาลที่ 5) เป็นอาคารราชการที่ยังมีการใช้ประโยชน์ กรมศิลปากรยังไม่ได้ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานของชาติ

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

-

แก้ไขเมื่อ

2020-12-03