วัดนครโกษา

ละติจูด 14.8011729576 , ลองจิจูด 100.615491982

พิกัด

ตำบลท่าหิน อำเภออำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี รหัสไปรษณีย์ 15000

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

วัด วัดร้าง ศาสนสถาน

ความสำคัญ/ลักษณะ

วัดนครโกษา ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของสถานีรถไฟลพบุรีด้านทิศตะวันออก ใกล้กับศาลพระกาฬลักษณะเป็นเจดีย์องค์ใหญ่สมัยทวารวดี พระปรางค์สมัยลพบุรีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 17 อยู่ด้านหน้า คำว่า ""นครโกษา"" มีผู้สันนิษฐานว่า เจ้าพระยาโกษาธิบดี (เหล็ก) ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เป็นผู้บูรณะจึงเรียกชื่อวัดว่า ""วัดนครโกษา"" ตามราชทินนามวัดสันเปาโล ตั้งอยู่บนถนนร่วมมิตร สร้างขึ้นในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เป็นวัดของบาทหลวงเยซูอิต มีหอดูดาวแปดเหลี่ยม สูง 3 ชั้นสร้างแบบเดียวกับหอดูดาวที่ประเทศฝรั่งเศส ใช้เป็นที่สังเกตปรากฎการณ์ทางดาราศาสตร์ กล่าวได้ว่าเป็นหอดูดาวแห่งแรกของประเทศไทย และเป็นหอดูดาวที่ทันสมัยแห่งแรกของทวีปเอเชีย คำว่า ""สันเปาโล"" คงเพี้ยนมาจากคำว่า ""เซ็นตปอล"" หรือ ""เซ็นทเปาโล"" ชาวบ้านมักเรียกว่า ตึกสันเปาหล่อโบราณสถานวัดนครโกษา เป็นศาสนสถานที่สร้างข้อนทับกันหลายสมัย ครั้นตั้งแต่สมัยทวารวดี ราวพุทธศตวรรษที่ 17 ส่วนพระอุโบสถ วิหาร สร้างในสมัยกรุงศรีอยุธยา ในสมัยที่สมเด็จพระนารายณ์มหาราชสร้างเมืองลพบุรี และสันนิษฐานว่าเจ้าพระยาโกษาธิบดี(เหล็ก)เป็นแม่งงานดำเนินการในครั้งนั้นจึงได้ชื่อว่า“วัดนครโกษา” ในปี พ.ศ. 2529-2530 กรมศิลปากรทำการขุดแต่งที่ฐานเจดีย์องค์ใหญ่ ได้พบประติมมากรรมในสมัยทวารวดี เช่น พระพุทธรูป รูปบุคคลยักษ์ ลวดลายประกอบสถานปัตยกรรม และพระพิมพ์ดินเผา และได้รวบรวมเก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์ วัดนครโกษาประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานสำคัญสำหรับชาติเมื่อวันที่ 2 สิงหาคม พ.ศ. 2478 ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของสถานีรถไฟลพบุรี ด้านตะวันออกใกล้กับศาลพระกาฬ เดิมคงเป็นเทวสถานของ ขอม มีพระปรางค์แบบลพบุรี อายุราวพุทธศตวรรษที่ 17 อยู่ด้านหน้า แต่พระพุทธ รูปปูนปั้นแบบอู่ทอง บนปรางค์นั้นคงสร้างเพิ่มเติมขึ้นภายหลัง ได้พบเทวรูปหินขนาดใหญ่แบบลพบุรี ซึ่งมี ร่องรอยดัดแปลง เป็นพระพุทธรูป 2 องค์ ปัจจุบันนำไปไว้ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสมเด็จพระนารายณ์ฯกรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน ตามประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 53 ตอนที่ 24 เมื่อวันที่ 2 สิงหาคม พ.ศ. 2479

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

อยู่ติดกับรางรถไฟสาธารณะ ในช่วงเย็นจะมีผู้คนมานั่งเล่นบริเวณวัดเพราะมีลานกล้างและดูร่มเย็น ทั้งยังเป็นอีกที่ที่น่าสนใจสำหรับนักท่องเที่ยว

แก้ไขเมื่อ

2021-10-26