ผาเสด็จพัก


ละติจูด 14.640318349 , ลองจิจูด 101.103906676

พิกัด

ตำบลทับกวาง อำเภออำเภอแก่งคอย จังหวัดสระบุรี

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

แหล่งโบราณคดีทั้งที่ขุดค้นแล้ว และยังไม่ได้ขุดค้น โบราณวัตถุ

ความสำคัญ/ลักษณะ

หลักฐานสำคัญของโบราณสถานหรือแหล่งประวัติศาสตร์ “ผาเสด็จพัก” คือจารึกบนก้อนหินขนาดใหญ่ริมทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือ อยู่ระหว่างสถานีรถไฟมาบกะเบากับสถานีรถไฟผาเสด็จ ในตำบลทับกวาง อำเภอแก่งคอย จังหวัดสระบุรี โดยหากเดินทางจากกรุงเทพ ผาเสด็จพักจะอยู่ถัดไปจากสถานีมาบกะเบาประมาณ 4 กิโลเมตรตามเส้นทางรถไฟ และอยู่ก่อนสถานีรถไฟผาเสด็จ (สถานีรถไฟชั้น 3) ประมาณ 600 เมตรตามเส้นทางรถไฟ และอยู่ห่างจากสถานีรถไฟกรุงเทพประมาณ 138 กิโลเมตรตามเส้นทางรถไฟ ทางรถไฟสายตะวันออกเฉียงเหนือในช่วงนี้ตัดผ่านภูมิประเทศแบบภูเขาและเทือกเขาหินปูนยุคเพอร์เมียนทางตะวันออกของจังหวัดสระบุรี สภาพพื้นที่รอบ ๆ ผาเสด็จพักจึงมีลักษณะเนินเขาสลับซับซ้อนต่อเนื่องกันและป่าไม้ ห่างออกไปทางทิศตะวันตกประมาณ 600 เมตร เป็นที่ตั้งของเหมืองหิน ก้อนหินที่ประดิษฐานจารึกตั้งอยู่ทางฝั่งทิศตะวันตกของทางรถไฟ รูปทรงของหินโดยรวมเป็นรูปสามเหลี่ยม ยื่นส่วนแหลมด้านหนึ่งออกไปทางทิศตะวันออกหรือยื่นไปทางทางรถไฟ ใต้หินก้อนนี้มีหินอีกก้อนหนึ่งที่มีขนาดเล็กกว่าหนุนอยู่ จารึกอยู่สูงจากพื้นดินประมาณ 5 เมตร โดยจารึกอยู่ที่ผิวหน้าของก้อนหินด้านทิศใต้ ซึ่งมีพื้นผิวที่ค่อนข้างเรียบ จารึกด้วยตัวอักษรไทย “จปร” “สผ” “115” และ “ผาเสด็จพัก” ทั้งนี้ จารึกอาจแบ่งออกเป็น 2 แถวตามแนวตั้ง จารึกแถวด้านขวาเป็นตัวอักษร “จปร” (พระปรมาภิไธยย่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) ประดิษฐานอยู่เหนือจารึกอักษร “สผ” (พระนามาภิไธยย่อสมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี พระบรมราชินีนาถ) ถัดลงไปจากจารึก สผ เป็นตัวเลขไทย “115” (ปี ร.ศ. ที่ทั้ง 2 พระองค์เสด็จฯ ยังสถานที่แห่งนี้) ส่วนจารึกแถวด้านซ้ายเป็นตัวอักษร “ผาเสด็จพัก” ซึ่งเป็นชื่อของสถานที่แห่งนี้ บริเวณโดยรอบก้อนหินที่ประดิษฐานจารึกนั้นได้รับการบูรณะและปรับปรุงภูมิทัศน์จากหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน โดยเฉพาะจังหวัดสระบุรี บริษัท ทีพีไอ โพลีน จำกัด (มหาชน) และเทศบาลเมืองทับกวาง มีการตกแต่งและดูแลพื้นที่ให้สวยงามและสะอาด เช่น ทำทางเดินเท้า ปลูกต้นไม้ ไม้ดอก ไม้ประดับ ทางทิศใต้ของจารึกมีพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ขนาดเท่าพระองค์จริงประดิษฐานอยู่ ลานพระบรมราชานุสาวรีย์ปูด้วยแผ่นหินอ่อนสีขาว ทางผู้ดูแลพื้นที่ไม่อนุญาตให้ถวายเครื่องสักการะอื่นเว้นแต่ธูปและดอกไม้ ใต้ก้อนหินที่ประดิษฐานจารึกมีศาลพระภูมิขนาดเล็กตั้งอยู่ศาลหนึ่ง ด้านทิศเหนือของจารึกมีศาลตั้งอยู่ 1 ศาล ป้ายด้านหน้าระบุว่าเป็นที่ประทับของหลวงพ่อผาเสด็จ หลวงพ่อกายสิทธิ์ หรือหลวงพ่อผาดำ ด้านหน้าศาลมีตุ๊กตารูปทหารซึ่งเป็นเครื่องสักการะหรือเครื่องเซ่นตั้งอยู่เป็นจำนวนมาก มีบางส่วนเป็นรูปปั้นม้า ถัดไปทางทิศเหนือของศาลเป็นที่ตั้งของ “ศาลาราชภักดี” เป็นอาคารโปร่ง ไม่มีผนัง ก่ออิฐถือปูน ภายในเป็นห้องโล่ง ประดิษฐานพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ป้ายด้านบนระบุว่า “ศาลาราชภักดี ดูแลโดย บริษัท ทีพีไอ โพลีน จำกัด (มหาชน) คุณประชัย คุณไพลิน เลี่ยวไพรัตน์” ฝั่งตรงข้ามทางรถไฟของจารึกเป็นป้ายก่ออิฐถือปูน จำลองเป็นรูปขบวนรถไฟ ให้ข้อมูลประวัติและตำนานผาเสด็จพัก สองข้างทางรถไฟบริเวณผาเสด็จพักบางส่วนมีการติดตั้งรั้วสแตนเลสกั้นเพื่อความปลอดภัยของนักท่องเที่ยว

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

-

แก้ไขเมื่อ

2020-12-03

ข้อมูลสถิติ
หน่วยอนุรักษ์ฯ
ภาพประจำแหล่งศิลปกรรม
- ไม่มีรูปภาพ -
แผนงานและโครงการ
- ไม่มีเอกสาร -