วัดพระหลวง (วัดพระหลวงธาตุเนิ้ง)

ละติจูด 18.063954 , ลองจิจูด 100.111359

พิกัด

ตำบลพระหลวง อำเภออำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่ รหัสไปรษณีย์ 54130

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

วัด วัดร้าง ศาสนสถาน

ความสำคัญ/ลักษณะ

วัดพระหลวง หรือวัดพระหลวงธาตุเนิ้ง เป็นโบราณสถานเก่าแก่ที่มีความสำคัญต่อการตั้งถิ่นฐานของชาวบ้านพระหลวงในปัจจุบันและมีประวัติยาวนานมากว่า 200 ปี วัดนี้ไม่ปรากฏหลักฐานชัดเจนว่าสร้างขึ้นในสมัยใด แต่เดิมหมู่บ้านและวัดพระหลวงแห่งนี้เคยเป็นป่าใหญ่ดงหลวงมาก่อนและมีงูใหญ่ที่ดุร้ายอาศัยอยู่ในป่า ต่อมามีชาวพม่าได้มาบุกเบิกป่าดงหลวงแห่งนี้ แล้วตั้งบ้านเรือนและสร้างวัดขึ้น พร้อมทั้งมีการสร้างพระเจดีย์ครอบรูงูใหญ่ไว้ แต่ไม่ปรากฏว่าชุมชนนี้ตั้งอยู่ในบริเวณนี้นานเท่าใด หรือมีการอพยพถูกกวาดต้อนจากสงครามไปที่ไหนเมื่อไร หมู่บ้านและวัดจึงถูกปล่อยร้างเป็นเวลานานเกิดเป็นป่าใหญ่ดงหลวง จนกระทั่งถึงปี พ.ศ. 2330 ได้มีชนกลุ่มไทลื้อ ชาวเชียงแสน จังหวัดเชียงราย พากันอพยพลงมาทางใต้จนถึงบ้านสูงเม่น จังหวัดแพร่ โดยมีพระภิกษุสามเณรและชาวบ้าน จำนวน 3 หมู่บ้านได้มาสร้างบ้านเรือนเป็นหมู่บ้านขึ้น และช่วยกันบูรณปฏิสังขรณ์วัดร้าง ตลอดจนพระประธานองค์ใหญ่ในวิหาร และให้ชื่อวัดนี้ว่า “วัดพระหลวง” และหมู่บ้านนี้ว่า “บ้านพระหลวง” สิ่งสำคัญภายในวัดได้แก่ 1) พระแสนหลวงซึ่งเป็นพระประธานในพระอุโบสถ 2) พระธาตุเนิ้ง เป็นเจดีย์มีลักษณะเอียงสันนิษฐานว่าเกิดจากแผ่นดินไหว (เนิ้งภาษาเหนือแปลว่า เอียง) โดยลักษณะของฐานเจดีย์เป็นสี่เหลี่ยม ลักษณะสถาปัตยกรรมตั้งอยู่บนฐานเขียง3 ชั้น สร้างซ้อนขึ้นไป 3) หอระฆัง ลักษณะสถาปัตยกรรมเป็นรูปทรงแปดเหลี่ยมสร้างสูงขึ้นไปรองรับด้วยเสาก่อด้วยอิฐฉาบปูน จำนวน 4 ต้น โครงสร้างส่วนบนเป็นเครื่องไม้ หลังคาทรงจั่ว เชิงชายประดับด้วยลายฉลุไม้โดยรอบ ภายในแขวนระฆังสำริด หนัก 157 กิโลกรัม 4) หอไตร สถาปัตยกรรมเป็นแบบศิลปะพื้นเมืองผสมศิลปะแบบรัตนโกสินทร์ หลังคาทรงหน้าจั่วผสมปั้นหยา มุงด้วยกระเบื้องหางว่าว (กระเบื้องซีเมนต์) ช่อฟ้าเป็นรูปหงส์ ใบระกาเป็นไม้แผ่นเดียว เชิงชายประดับด้วยไม้ฉลุแผ่นยาว โดยหอไตรนี้ป็นที่เก็บรักษาคัมภีร์ใบลานที่มีอายุเก่าแก่ ถือเป็นมรดกทางวรรณกรรมที่ทรงคุณค่า และเมื่อปี พ.ศ. 2555 วัดแห่งนี้ ได้รับการประกาศให้เป็นมรดกจังหวัดแพร่ นอกจากนี้ ชุมชนบ้านพระหลวง ตำบลพระหลวง ยังได้รับคัดเลือกในโครงการพัฒนาและสนับสนุนการยกระดับ การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ด้านศาสนาศิลปวัฒนธรรมและสุขภาพ

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

1. ขึ้นทะเบียนโบราณสถาน เมื่อวันที่ 8 มีนาคม 2478

2. ประกาศเป็นมรดกจังหวัดแพร่ เมื่อวันที่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2555

แก้ไขเมื่อ

2019-11-12