วัดโพธินายก

ละติจูด 14.2043915 , ลองจิจูด 101.2117158

พิกัด

ตำบลนครนายก อำเภอเมืองนครนายก จังหวัดนครนายก 26000 ตำบลนครนายก อำเภออำเภอเมืองนครนายก จังหวัดนครนายก รหัสไปรษณีย์ 26000

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

วัด วัดร้าง ศาสนสถาน

ความสำคัญ/ลักษณะ

วัดโพธินายก ตำบลนครนายก อำเภอเมืองนครนายก จังหวัดนครนายก บนเนื้อที่ 16 ไร่ 2 งาน 32 ตารางวา ทางฝั่งขวาของแม่น้ำนครนายก และเป็นวัดที่ตั้งอยู่ใจกลางเมือง ริมถนนเสนาพินิจ ในเขตเทศบาลเมืองนครนายก จากการรวบรวมประวัติวัดโพธินายก โดย ดร.ปณิชกา จีรพรชัย อาจารย์คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม และ  รศ.พ.อ.ดร.ศรศักร ชูสวัสดิ์ อาจารย์กองวิชาประวัติศาสตร์ ส่วนการศึกษา โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า นั้น

          วัดโพธินายก ไม่มีหลักฐานชัดเจนว่าสร้างขึ้นในสมัยใด แต่ในหนังสือวัดที่พิมพ์ไว้ในหนังสือรวมบทสวดมนต์ของวัด ให้ข้อมูลจากการสันนิษฐานของนักโบราณคดี คือ วัดน่าจะสร้างขึ้นในสมัยอยุธยาตอนกลาง (พ.ศ.1991-2231) ภายหลังจากการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1 พ.ศ.2112 ข้อสันนิษฐานนี้ได้มาจากการตีความหลักฐาน คือ เสาหงส์ 3 ต้น ซึ่งอยู่ในบริเวณท่าน้ำเดิมของวัด บนพื้นฐานความเชื่อที่ว่า เสาหงส์เป็นสัญลักษณ์ที่พม่าสร้างไว้เพื่อแสดงการแผ่อำนาจของตน ประวัติวัดยังระบุว่าวัดโพธินายกเคยเป็นวัดหลวง ก่อนที่จะถูกยกเลิกไปใน พ.ศ.2470 นอกจากนั้น อุโบสถยังเคยใช้ประกอบพิธีถือน้ำพิพัฒน์สัตยามาตั้งแต่ครั้นรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (รัชกาลที่ 1) ถึง รัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่ (รัชกาลที่ 7) แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

          ด้านศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม ได้ให้ข้อมูลแตกต่างกันออกไปว่า วัดโพธินายกสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ.2392 (ตรงกับปลายรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) และได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อ พ.ศ.2404 (ตรงกับรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4) และอุโบสถสร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ.2404

          ส่วนวัดมีหลักฐานสำคัญของทางราชการซึ่งอาจใช้บอกอายุของวัดได้ คือ ใบพระราชทานวิสุงคามสีมา พ.ศ.2413 ซึ่งกล่าวถึงการพระราชทานวิสุงคามสีมาอุโบสถไว้ว่า หลังจากเจ้าอาวาสและประชาชนร่วมใจกันสร้างอุโบสถแล้วเสร็จ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) โปรดเกล้าฯ พระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อพ.ศ.2413 ซึ่งขณะนั้น วัดมีพระอธิการหรือเจ้าอาวาสชื่อ “อิน” แม้ว่าใบพระราชทานวิสุงคามสีมานี้ไม่ได้ระบุว่า วัดสร้างขึ้นเมื่อ พุทธศักราชใด แต่ก็เป็นหลักฐานที่ยืนยันได้ชัดเจนว่า วัดโพธินายกมีอายุเก่าแก่มาจนถึงปัจจุบัน (พ.ศ.2563) อย่างน้อยสุด 150 ปี

          ในใบพระราชทานวิสุงคามสีมา ข้างต้น เรียกชื่อวัดว่า “วัดโพ” อย่างไรก็ดี ในเอกสารอื่นมีชื่อเรียกที่แตกต่างกันออกไป เช่น “วัดโพท้ายเมือง” “วัดโพธิ์ใต้เมือง” และ “วัดโพธิใต้” สันนิษฐานว่า เพื่อให้ชื่อนั้นต่างไปจาก “วัดโพไซรย์” ซึ่งตั้งอยู่ทางหนือขึ้นไปและอยู่ริมฝั่งขวาของแม่น้ำนครนายกเช่นเดียวกัน ปัจจุบัน วัดโพธิ์ไทร (วัดโพไซรย์) อยู่ในเขตตำบลบ้านใหญ่ อำเภอเมืองนครนายก และยังมีหลักฐานอีกว่า เมื่อพ.ศ.2438 พระครูญาณนายก “วัดโพไซรย์” มีคำสั่งแต่งตั้งพระอาจารย์รอด เจ้าอาวาส “วัดโพท้ายเมือง” ให้มีฐานานุกรมเป็นพระใบฎีกา เข้าใจว่า ชือวัด “โพธิท้ายเมือง” หรือบางครั้งสะกดว่า “วัดโพธิ์ท้ายเมือง” นี้น่าจะใช้เป็นทางการมาจนกระทั่ง พ.ศ.2473 พระธรรมธรอิ่ม รักษาการเจ้าอาวาสในขณะนั้น จึงขอเปลี่ยนชื่อวัดเป็น “วัดโพธิ์นายก” ซึ่งได้รับอนุญาตจากกรมการศาสนา แต่กรมการศาสนาให้เขียนว่า “วัดโพธินายก”

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

-

แก้ไขเมื่อ

2020-10-08