พระธาตุพระอานนท์

ละติจูด 15.807522 , ลองจิจูด 104.167873

พิกัด

ตำบลในเมือง อำเภออำเภอเมืองยโสธร จังหวัดยโสธร รหัสไปรษณีย์ 35000

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

วัด วัดร้าง ศาสนสถาน

ความสำคัญ/ลักษณะ

พระราชทานเซลยศึกจากนครเวียงจันทน์จำนวน 500 ครอบครัวและพระราชทานปืนใหญ่ไว้สำหรับเมืองยศสุนทรกระบอกอันมีชื่อว่าปืนนางป้อง” ซึ่งยังคงปรากฏอยู่ที่ศาลหลักเมืองยโสธรมาจนถึงปัจจุบันพระธาตุอานนท์หรือพระธาตุยโสธรตั้งอยู่หน้าพระอุโบสถเป็นพระธาตุเก่าแก่ที่สำคัญองค์หนึ่งในภาคอีสานร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 1218 ผู้ก่อสร้างคือเจตตานุวินและจินดาชานุชาวเวียงจันทน์กับเอียงเวธาชาวขอมเมื่อสร้างเสร็จจึงอัญเชิญพระอัฐิของพระอานนท์มาบรรจุไว้ซึ่งพระอัฐิของพระอานนท์ที่นำมาบรรจุในพระธาตุอานนท์นั้นถูกบรรจุไว้ในผอบชั้นนอกเป็นหีบเงิน 3 ชั้นชั้นถัดไปเป็นหีบทอง 7 ชั้นถัดจากนั้นเป็นหีบแก้วไพฑูรย์ 2 ชั้น (รวมเป็นหีบ 12 ชั้น) แล้วมีผ้ากะจำคำ (ผ้าลายทอง) ห่อไว้อีก 500 ชั้นถัดเข้าไปเป็นผ้าสีขาวอ่อนนุ่มเหมือนสำลีห่อพระอัฐิธาตุอยู่โดยมีเรื่องเล่าเกี่ยวกับการสร้างพระธาตุอานนท์ต่อ ๆ กันมาว่าเจตตานุวินและจินดาชานุชาวเวียงจันทน์ซึ่งเป็นลูกพี่ลูกน้องกันหลังจากออกบวชทำความเพียรได้ 3 ปี 25 วันทั้งคู่ก็เห็นว่าชาวเมืองเวียงจันทน์ต่างนับถือพากันไปกราบไหว้ดอนปู่บาวจึงคิดนำของศักดิ์สิทธิ์มาไว้ที่ดอนปู่บาวเพื่อความเป็นสิริมงคลยิ่ง ๆ ขึ้นดังนั้นจึงออกธุดงค์โดยใช้เวลาประมาณ 2 ปี 10 เดือน 11 วันเดินทางมาถึงเมืองเทวทหะแคว้นโกลิยะปกครองโดยท้าวพระยาซึ่งขณะนั้นชาวเมืองกำลังก่อสร้างเจดีย์องค์หนึ่งอยู่ครั้นก่อสร้างเสร็จท้าวพระยาจึงเข้าไปอัญเชิญพระอัฐิธาตุซึ่งต้องไขประตูเข้าไป 3 ชั้นจึงจะพบหีบพระอัฐิธาตุเจตตานุวินและจินดาชานุจึงสอบถามชาวเมืองได้จนได้ความว่าเป็นพระอัฐิธาตุของพระอานนท์พระเถระคนสำคัญของพระพุทธเจ้าซึ่งเล่ากันว่าพระอานนท์นิพพานบนอากาศกลางแม่น้ำโรหิณี (กั้นระหว่างกรุงกบิลพัสดุกับกรุงเทวทหะ) พระองค์ได้อธิษฐานร่างกายให้แตกเป็น 2 ส่วนส่วนที่หนึ่งตกลงทางกรุงกบิลพัสดุส่วนที่สองตกลงทางกรุงเทวทหะเจตตานุวินได้ฟังดังนั้นจึงจัดเครื่องสักการะบูชาแล้วอธิษฐานจิตขอเห็นอภินิหารซึ่งก็บังเกิดมีลมพัดห่อผ้าอัฐิธาตุ (ห่อผ้ากะจำคำ) ลอยขึ้นสู่อากาศเป็นอัศจรรย์เจตตานุวินจึงอธิษฐานจิตให้ห่อผ้าพระอัฐิธาตุลอยลงมาห่อผ้าก็ลอยลงมาเป็นที่อัศจรรย์ยิ่งนักต่อมาเจตตานุวินและจินดาชานุจึงอ้อนวอนขอแบ่งพระอัฐิธาตุจากท้าวพระยาอยู่หลายวันจนท้าวพระยาใจอ่อนยอมแบ่งผงธุลีประมาณเต็มเปลือกไข่นกกระเรียนกับอัฐิธาตุ 1 องค์ประมาณเท่าดอกสังวาลย์ (คล้ายดอกลีลาวดี) ให้เจตตานุวินและจินดาชานุจึงเดินทางกลับเมืองเวียงจันทน์และเตรียมจัดสร้างเจดีย์เพื่อบรรจุพระอัฐิธาตุที่ดอนปู่ปาว แต่ชาวเมืองเวียงจันทน์ไม่ยินยอมด้วยหาว่าผิดผีบ้านผีเมืองทั้งยังขับไล่ออกจากเมืองเจตตานุวินและจินดาชานุจึงหนีมาอยู่กับเจ้าเมืองขอมชื่อว่าเอียงเวธาครั้นผ่านไป 3 ปีจึงชักชวนให้เอียงเวธาเป็นผู้นำสร้างเจดีย์ซึ่งเอียงเวธาได้เลือกสถานที่สร้างเจดีย์ที่ดงผีสิง (จังหวัดยโสธรในปัจจุบัน) ป่าทึบขนาดใหญ่ไกลจากบ้านคนประมาณ 1.2 กิโลเมตรใช้เวลาสร้างเจดีย์ 8 เดือน 25 วันจึงแล้วเสร็จสำหรับลักษณะของพระธาตุอานนท์เจดีย์เป็นทรงสี่เหลี่ยมหรือทรงพรหมสี่หน้าส่วนฐานเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสยาวด้านละ 81 เมตรก่ออิฐถือปูนเอวฐานคอดเป็นรูปบัวคว่ำบัวหงายเหนือขึ้นไปเป็นเรือนธาตุมีซุ้ม 4 ทิศประดิษฐานพระพุทธรูปประทับยืนยอดธาตุมียอดปลีเล็กแซมทั้ง 4 ด้านยอดกลางทรงสี่เหลี่ยมสอบมี 2 ชั้นรูปแบบการก่อสร้างคล้ายกับพระธาตุก่องข้าวน้อยฐานทุก ๆ ปีในช่วงเดือนมีนาคมทางวัดจะจัดให้มีงานสมโภชพระธาตุอานนท์ขึ้นเป็นประจำโดยจัดในวันขึ้น 13 ค่ำ 14 ค่ำและ 15 ค่ำเดือน 3 ตามฮีตคลองของชาวอีสานคือเดือนมีนาคมในคืนแรกจะจัดพิธีสมโภชองค์พระธาตุอานนท์ผู้ที่มาร่วมงานแต่งกายด้วยชุดขาวทำพิธีตลอดคืนส่วนในคืนที่สองและคืนที่สามมีมหรสพรื่นเริงสมโภชตลอดคืน

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

-

แก้ไขเมื่อ

2021-05-26