ย่านชุมชนเก่าหนองบัว

ละติจูด 12.54293 , ลองจิจูด 102.11301

พิกัด

ตำบลหนองบัว อำเภออำเภอเมืองจันทบุรี จังหวัดจันทบุรี รหัสไปรษณีย์ 22000

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

ย่านชุมชนเก่า

ความสำคัญ/ลักษณะ

(1) องค์ประกอบทางกายภาพที่สำคัญของย่านชุมชนเก่า

ย่านชุมชนเก่าหนองบัว ประกอบไปด้วยองค์ประกอบทางกายภาพที่มีความสำคัญ เชื่อมโยงกับพัฒนาการของการตั้งถิ่นฐานและลักษณะทางภูมินิเวศของชุมชน โดยสามารถจำแนกองค์ประกอบทางกายภาพที่สำคัญ คือ

(1.1) ลักษณะโครงสร้างของชุมชน

ชุมชนหนองบัวมีลักษณะทางโครงสร้างของชุมชนที่สำคัญ คือ แกนถนนกมลวาปี ซึ่งเชื่อมต่อจากถนนญาณวิโรจน์เข้าสู่ชุมชน และสิ้นสุดที่ท่าเรือประมงของชุมชน แกนถนนอีกเส้นหนึ่ง คือ ถนนสายเก่ามุ่งสู่ตลาดพลิ้ว อำเภอแหลมสิงห์ ทำให้เกิดจุดตัดที่สำคัญของชุมชน ส่งผลให้เกิดลักษณะทางกายภาพที่เป็นกลุ่มอาคารเรือนแถวไม้ โดยเฉพาะบริเวณจุดตัดสี่แยกถนน นอกจากนี้ในบริเวณท่าน้ำ คลองหนองบัว ยังเป็นลักษณะทางโครงสร้างของชุมชนที่สำคัญ สะท้อนให้เห็นถึงความสัมพันธ์ของชุมชนกับภูมินิเวศแบบประมงชายฝั่ง ลักษณะทางลำคลองนี้ ยังมีคลองแขนง คลองสาขา ซึ่งไหลเชื่อมไปยังบริเวณพื้นที่หลังกลุ่มอาคารเรือนแถว ซึ่งในอดีตเป็นเส้นทางขนส่งลำเลียงสินค้าจากทางน้ำเข้าสู่บริเวณร้านค้าต่างๆ สำหรับโครงข่ายถนน นอกจากถนน 2 เส้นหลักดังกล่าวแล้ว ยังมีโครงข่ายเส้นทางย่อย เชื่อมโยงบริเวณกลุ่มอาคารเรือนแถวไม้ที่เป็นชุมชนการค้าขายกับกลุ่มสวนผลไม้และบ้านเรือนพื้นถิ่นที่มีลักษณะบ้านสวนอันเป็นเอกลักษณ์ของพื้นที่ นอกจากนี้ยังมีองค์ประกอบทางกายภาพที่สำคัญของความเป็นชุมชน ได้แก่ ท่าเรือ อาคารตลาด โรงเจไต้เฮง และศาลเจ้าพ่อหนองบัว และกลุ่มต้นไม้ในบริเวณริมถนนญาณวิโรจน์

(1.2) ลักษณะทางสถาปัตยกรรม

ลักษณะโดดเด่นทางสถาปัตยกรรมของย่านชุมชนเก่าหนองบัว ประกอบไปด้วย กลุ่มอาคารเรือนแถวไม้ที่มีความสำคัญ ในบริเวณตลอดแนวถนนกมลวาปีและถนนสายเก่าพลิ้ว อาคารเรือนแถวไม้ดังกล่าว มีลักษณะทางกายภาพที่สำคัญ คือ มีความสูงโดยเฉลี่ยทั่วไป 2 ชั้น ชั้นล่างมีประตู
บานเฟี้ยมไม้ เพื่อประโยชน์ในการค้าขายในอดีต ชั้นบนมีระเบียง และมีส่วนประดับทางสถาปัตยกรรม ไม่ว่าจะเป็นลูกกรงไม้ และลวดลายฉลุของช่องระบายอากาศทางด้านบน เรือนแถวเหล่านี้ มีพัฒนาการของลักษณะทางสถาปัตยกรรมมาอย่างต่อเนื่อง อาคารที่มีความสำคัญ ได้แก่ บ้านเลขที่ 38 ซึ่งเคยได้รับรางวัลมรดกสถาปัตยกรรมดีเด่นจากสมาคมสถาปนิกสยาม

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

ลักษณะทางภูมิทัศน์และบริบทสภาพแวดล้อมของย่านชุมชนเก่าหนองบัวประกอบไปด้วยระบบนิเวศแบบปากแม่น้ำ คลองหนองบัวและลำคลองแขนงต่าง ๆ เชื่อมโยงกับระบบน้ำขึ้นน้ำลงจากอิทธิพลของระดับน้ำทะเล สภาพน้ำมีลักษณะเป็นน้ำกร่อยถึงเค็ม ทำให้ชุมชนหนองบัวสามารถใช้ลักษณะทางภูมินิเวศก่อให้เกิดภูมิทัศน์ที่เชื่อมโยงกับวิถีชีวิตผนวกกับภูมิทัศน์ทางธรรมชาติ อันได้แก่ ภูมิทัศน์ของแนวลำคลองหนองบัว ภูมิทัศน์โครงข่ายคลองแขนง พื้นที่ป่าชายเลน ยึดโยงมาถึงภูมิทัศน์สวนผลไม้ที่ครอบคลุมพื้นที่โดยรอบชุมชน ภูมิทัศน์นาข้าว และภูมิทัศน์ไร่อ้อย รวมไปถึงภูมิทัศน์ต้นไม้ใหญ่ยางนาที่ขึ้นปกคลุมอยู่บริเวณแนวถนนญาณวิโรจน์

แก้ไขเมื่อ

2023-10-09