ผาพระนอน (พระพุทธไสยาสน์ภูเวียง)

ละติจูด 16.554644812702 , ลองจิจูด 102.15205175827

พิกัด

อุทยานแห่งชาติภูเวียง ตำบลหนองไผ่ อำเภออำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น รหัสไปรษณีย์ 40130

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

แหล่งโบราณคดีทั้งที่ขุดค้นแล้ว และยังไม่ได้ขุดค้น โบราณวัตถุ

ความสำคัญ/ลักษณะ

พระพุทธไสยาสน์ภูเวียงเป็นประติมากรรมนูนสูง แกะสลักบนหน้าผาเป็นรูปองค์ พระพุทธไสยาสน์ แกะสลักบนแผ่นหินสูงนูนจากพื้นหินประมาณ 20 เซนติเมตร นอนตะแคงข้างขวาตามแบบสีหไสยาสน์หันพระเศียรไปทางทิศตะวันตก พระเศียรหนุนพระกรและพระหัตถ์ขวา เม็ดพระศกใหญ่พระอุษณีษะเป็นรูปกรวยสูง วงพระพักตร์ค่อนข้างเหลี่ยม หลับพระเนตร ส่วนพระเศียรมีการทาสีทองทับ พระอังสา (บ่า) กว้าง พระกรซ้ายทอดแอ่นแนบพระองค์ทาบไว้บนพระปรัศว์ซ้าย พระหัตถ์ใหญ่ ครองผ้าอุตราสงค์ (จีวร) แบบห่มเฉียงแนบพระวรกายพาดสังฆาฏิยาว แสดงรอยพับหยักที่ปลายชายอุตราสงค์ และชายอันตรวาสก (สบง – ผ้านุ่ง) บานออกตอนปลาย พระบาทซ้ายซ้อนเหลื่อมทับพระบาทขวาเล็กน้อย เหยียดปลายพระบาทเสมอกันทั้ง 2 ข้าง องค์พระจากบริเวณพระเศียรถึงพระบาทยาว 3.80 เมตร กว้าง (บริเวณไหล่) 70 เซนติเมตร จากลักษณะทางพุทธศิลป์ขององค์พระแสดงให้เห็นว่าเป็นงานศิลปกรรมที่ได้รับอิทธิพลจากศิลปะแบบทวารวดีโดยได้ผสมผสานฝีมือช่างท้องถิ่นเข้าไปด้วย เหนือพระเศียรมีร่องรอยจารึกข้อความด้วยอักษรหลังปัลลวะภาษาสันสกฤต จำนวน 2 บรรทัด กำหนดอายุราวพุทธศตวรรษที่ 14  สภาพปัจจุบันค่อนข้างเลือนราง จากรายงานการสำรวจข้อมูลโบราณสถานเพื่อการขึ้นทะเบียน พระพุทธไสยาสน์ภูเวียง (ผาพระนอน) หน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติภูเวียงที่ 3 (ภูนกยูง) ตำบลหนองไผ่ อำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น สามารถอ่านได้ความว่า “ราผาจยา.......(ให้พูด)  วิทยา......(ความรู้)” 

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

ผาพระนอน ตั้งอยู่บริเวณหน้าผาสูงทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของเขาภูเวียง ซึ่งมีลักษณะเป็นเขาหินชั้นตะกอนแดง (หรือกลุ่มหินโคราช) ส่วนสภาพป่าโดยรอบแหล่งเป็นป่าดิบแล้ง ปัจจุบันบริเวณหลังแป (พื้นที่ราบบริเวณยอดเขา) ห่างจากภาพสลักพระพุทธไสยาสน์ภูเวียงไปประมาณ 50 เมตร มีพระสงฆ์ไปสร้างกุฏิสงฆ์จำนวน 1 หลัง    เพื่อฝึกปฏิบัติธรรมอยู่ ส่วนบริเวณตีนเขาซึ่งเป็นทางขึ้นผาพระนอน เป็นที่ตั้งของวัดผาพระนอนพัฒนาราม  ในปัจจุบันประชาชนในเขตอำเภอชุมแพและอำเภอใกล้เคียง มีประเพณีขึ้นเขาไปนมัสการและสรงน้ำองค์พระนอนเป็นประจำทุกปีในราวเดือนเมษายน ช่วงเทศกาลสงกรานต์

แก้ไขเมื่อ

2025-07-14