คุ้มวงศ์บุรี

ละติจูด 18.1434609592 , ลองจิจูด 100.136242017

พิกัด

ตำบลในเวียง อำเภออำเภอเมืองแพร่ จังหวัดแพร่ รหัสไปรษณีย์ 54000

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

พิพิธภัณฑ์ สถาปัตยกรรม พระราชวัง

ความสำคัญ/ลักษณะ

      คุ้มวงศ์บุรี หรือบ้านวงศ์บุรี เป็นสถาปัตยกรรมอายุนับ 100 ปี ของเมืองแพร่ สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2440 ใช้ช่างชาวจีนดูแลการก่อสร้างซึ่งใช้เวลาถึง 3 ปี ลักษณะอาคารเป็นศิลปะแบบไทยล้านนาผสมกับศิลปะแบบยุโรป ตัวอาคารเป็นเรือนไม้สักทองขนาดใหญ่ 2 ชั้น โดยใช้สีชมพูอ่อนซึ่งเป็นสีแต่ดั้งเดิม ประดับตกตกแต่งลวดลายด้วยไม้ฉลุที่เรียกว่าลายขนมปังขิงอยู่ทั่วตัวอาคาร เช่น หน้าจั่ว สันหลังคา ชายน้ำ ช่องลม กรอบเช็ดหน้าต่างเหนือประตูและหน้าต่าง ระเบียง

      นอกจากนี้ ภายในอาคารยังปรากฏลายพรรณพฤกษา และเครือเถาว์ เป็นต้น ฐานรากของอาคารเป็นท่อนไม้ซุงเนื้อแข็งขนาดใหญ่วางเรียงกันก่อนจะก่ออิฐเทปูนทับลงไป เพื่อเสริมความมั่นคงแข็งแรงของอาคาร แต่เดิมตัวอาคารใช้เทคนิคการเข้าลิ้นสลักไม้ ไม่ตอกตะปูแต่เป็นการตอกลิ่มไม้แทน ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของเรือนเครื่องสับตามแบบงานช่างไทยโบราณ หลังคามุงด้วยแป้นไม้เกร็ดซึ่งมีลักษณะเป็นไม้แผ่นเล็กๆ วางเรียงซ้อนกัน ต่อมา จึงเปลี่ยนเป็นสังกะสีตามสมัยนิยม และกระเบื้องว่าวตามลำดับ

      อาคารด้านหลังเป็นเรือนไม้ใต้ถุนสูงโล่งอันเป็นคุ้มหลังเดิมของแม่เจ้าบัวถา มหายศปัญญา (คุ้มวงศ์บุรี สร้างขึ้นตามดำริของแม่เจ้าบัวถา มหายศปัญญา ซึ่งเป็นชายาองค์แรกในเจ้าหลวงพิริยเทพวงศ์ เจ้าผู้ครองนครแพร่องค์สุดท้าย เพื่อเป็นของกำนัลในการเสกสมรสระหว่างเจ้าสุนันตา ผู้เป็นบุตรีเจ้าบุรีรัตน์ ที่ท่านรับมาเป็นบุตรีบุญธรรม และหลวงพงษ์พิบูลย์ โดยท่านทั้งสองได้ใช้เรือนหลังนี้เป็นเรือนหอในพิธีเสกสมรสด้วย) ระหว่างอาคารส่วนหน้าและส่วนหลังมีการเชื่อมต่อด้วย“ชาน” และมีการยกระดับพื้นขึ้นเรียกว่า“เติ๋น” ที่ใช้เป็นส่วนนั่งเล่นพักผ่อนอิริยบทและรับประทานอาหาร

        คุ้มวงศ์บุรี  ได้รับรางวัล “อาคารอนุรักษ์ดีเด่นปี 2536”  จากสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปภัมป์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี

        ปัจุบันภายในคุ้มวงศ์บุรีได้เปิดเป็นพิพิธภัณฑ์ส่วนบุคคล จัดแสดงประวัติความเป็นมาของบ้าน วิถีชีวิตของเจ้านายในอดีต โดยข้าวของเครื่องใช้ต่างๆ ล้วนตกทอดลงมากันในตระกูล คุ้มวงศ์บุรี ได้รับการประกาศเป็นมรดกจังหวัดแพร่ เมื่อปี พ.ศ. 2555

         

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

ประกาศเป็นมรดกจังหวัดแพร่ เมื่อวันที่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2555

แก้ไขเมื่อ

2019-11-12