เมืองเก่าลำปาง

ละติจูด 18.292467 , ลองจิจูด 99.499884

พิกัด

ตำบลหัวเวียง อำเภออำเภอเมืองลำปาง จังหวัดลำปาง รหัสไปรษณีย์ 52000

ประเภทแหล่งศิลปกรรมฯ

เมืองเก่า เมืองประวัติศาสตร์

ความสำคัญ/ลักษณะ

เมืองเก่าลำปาง มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์มาแล้วไม่น้อยกว่า 1,300 ปี ราวพุทธศตวรรษที่ 13 ชื่อของเมืองเขลางค์ปรากฏอยู่ในหลักฐานทางประวัติศาสตร์หลายแห่ง ทั้งจากตำนานศิลาจารึกพงศาวดารและจากคำที่นิยมเรียกกันโดยทั่วไปอย่างแพร่หลาย เมืองนครลำปางปัจจุบันเป็นเมืองเขลางค์รุ่นสามและเป็นที่ตั้งของศาลจังหวัดและตลาดเมืองลำปาง มีพื้นที่ประมาณ 350 ไร่ สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ.2351 สมัยเจ้าหอคำดวงทิพย์ (บริเวณแนวถนนรอบเวียงปัจจุบัน) โบราณสถานที่สำคัญ ได้แก่ หออะม็อก (หอปืนใหญ่โบราณ) วัดหลวงกลางเวียง (วัดบุญวาทย์วิหาร) วัดน้ำล้อม วัดป่าดัวะ วัดหมื่นกาด เป็นต้น มีประตูเมือง ได้แก่ ประตูชัย ประตูศรีเกิด ประตูศรีชุม ประตูสวนดอก ประตูเชียงราย เป็นต้น นอกจากนี้ พบแนวถนนโบราณทางด้านทิศตะวันตกนอกเขตคูเมืองและกำแพงเมืองเป็นทางเดินและทางเกวียน เพื่อเข้าสู่เมืองด้านประตูตาล ซึ่งด้านหลังประตูตาลภายในเขตกำแพงเมืองคือข่วงเมือง คูเมืองชั้นนอกอยู่บริเวณส่วนนอกแนวกำแพงเมืองมีความยาวโดยประมาณ 5.5 กิโลเมตร กว้างประมาณ 8 เมตร ลึกโดยประมาณ 5 เมตร กำแพงเมืองสร้างเป็นรูปหอยสังข์ มีความยาวล้อมรอบเมืองประมาณ 5.5 กิโลเมตร ความกว้างของฐานกำแพงเมืองประมาณ 8 เมตร มีความสูงโดยเฉลี่ย 15 เมตร กำแพงเมืองด้านทิศเหนือมีลักษณะเป็นส่วนบนของหัวสังข์ บริเวณประตูม้าสร้างเป็นแนวกำแพงซ้อนกัน กำแพงเมืองด้านทิศตะวันออกบริเวณหน้าวัดพระแก้วดอนเต้า เป็นจุดชัยภูมิที่ดีด้วยเป็นพื้นที่ที่มีความสูงสุดของเมืองจึงเป็นหอสังเกตการณ์ทางน้ำ ป้อมปืนบนแนวกำแพงเมืองสร้างรายรอบบนแนวกำแพงเมือง สภาพของป้อมปืนหอรบที่ยังมีให้เห็นอยู่จะเป็นบริเวณวัดประตูป่อง จังหวัดลำปางมีเอกลักษณ์และความงดงามในลักษณะของศิลปกรรมต่างถิ่นที่อยู่ในพื้นที่เมืองเก่าลำปางอยู่หลายวัดและอยู่ในสภาพที่สมบูรณ์ เช่น วัดป่าฝาง วัดไชยมงคล (จองคำ) วัดศรีรองเมือง และวัด ศรีชุม นอกจากนี้ยังพบงานฝีมือช่างในด้านสถาปัตยกรรมของอาคารบ้านเรือนแบบล้านนาในยุคสมัยต่างๆ อย่างต่อเนื่อง เช่น เรือนเจ้าแม่ยอดคำ ซึ่งมีอายุการใช้งานมาประมาณ 140 ปี มีเรือนไม้ของคหบดีชาวพม่าที่ก่อสร้างตามแบบของสถาปัตยกรรม พื้นถิ่นล้านนาคือบ้านเสานักซึ่งมีอายุการใช้งานประมาณ 105 ปี เมืองเก่าลำปางมีโบราณสถานที่เป็นวัดทั้งขึ้นทะเบียนโบราณสถานและยังไม่ได้ขึ้นทะเบียนแยก ดังนี้ วัดในเขตเมืองเขลางค์นคร รุ่นที่ 1 ได้แก่ วัดพระแก้วดอนเต้าสุชาดาราม วัด แสงเมืองมา วัดหัวข่วง วัดอุโมงค์ วัดกู่ย่าสุตตา วัดแจ่งหัวริน วัดดอกบัว วัดดอกพร้าว วัดศรีล้อม วัดนางเหลียว วัดช่างแต้ม วัดประตูต้นผึ้ง วัดสร้อยพร้าว วัดในเขตเมืองเขลางค์นคร รุ่นที่ 2 มีวัดขึ้นทะเบียนโบราณสถานเพียงวัดเดียว ได้แก่ วัดปงสนุก วัดในเขตเมืองเขลางค์นคร รุ่นที่ 3 มีวัดขึ้นทะเบียนโบราณสถาน ได้แก่ วัด คะตึกเชียงมั่น และวัดที่ได้ขึ้นทะเบียนโบราณสถาน ได้แก่ วัดเชียงราย วัดสวนดอก วัดเกาะวาลุการาม วัดเมืองศาสน์ วัดบุญวาทย์ วัดบุญยืน วัดป่าดัวะ วัดหมื่นกาด วัดศรีเกิด วัดเชตวัน และวัดน้ำล้อม

สถานการณ์สิ่งแวดล้อม

1. ประกาศเขตพื้นที่เมืองเก่าเมื่อวันที่ 13 ธันวาคม 2553

แก้ไขเมื่อ

2018-11-14